Η εκπαιδευτική διάσταση του εγχειρήματος

Γράφει ο Βασίλειος Ζαγκότας

Η εκπαιδευτική διάσταση του εγχειρήματος καταγραφής και παρουσίασης της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής μας στηρίζεται σε δύο πυλώνες. Ο πρώτος αφορά τη διδασκαλία της Τοπικής Ιστορίας και ο δεύτερος συνδέεται με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αμφότεροι οι παραπάνω παράγοντες χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά σημαντικοί καθώς αποτελούν διαθεματικά πεδία γνώσης και μπορούν να αξιοποιηθούν στο ελληνικό σχολείο είτε ως επιμέρους στοιχεία στη διδασκαλία, είτε ως αυτόνομα θέματα εργασίας.
Ειδικότερα, η Τοπική Ιστορία αποτελεί ένα συμπληρωματικό αντικείμενο στην ήδη διδασκόμενη γενική Ιστορία, η οποία προσεγγίζει το παρελθόν μιας περιοχής μέσα από περιστατικά ή καταστάσεις που επηρέασαν τη ζωή των κατοίκων της (Χαρίτος, 2009). Η αφηγηματική φύση του μαθήματος της Ιστορίας δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας μιας κατάστασης μάθησης που οδηγεί τους μανθάνοντες σε οικοδόμηση γνώσεων και ανάπτυξη δεξιοτήτων (Κάββουρα, 2011 · Αβδελά, 1998). Επιπρόσθετα, στο προσκήνιο τίθεται η καθημερινότητα σε συγκεκριμένη κλίμακα και σε συγκεκριμένο πλαίσιο (Χαρίτος, 2009 · Kammen, 2009), ενώ η ιστορική αφήγηση έχει τη δυνατότητα να αναδείξει σημαντικές πηγές πρωτογενείς ή δευτερογενείς, εκούσιες ή ακούσεις, έμμεσες ή άμεσες (Νικολόπουλος, 1993) αναδεικνυόμενη σε διαμεσολαβητική διαδικασία ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν (Κασβίκης, 2008).
Συν τοις άλλοις, η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ενδιαφέρεται για τη σύνδεση του τοπικού περιβαλλοντικού πλαισίου με την κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή μιας περιοχής, προωθώντας την καλλιέργεια γνώσεων και δεξιοτήτων που θα βοηθήσουν το άτομο να διαμορφώσει υγιή συμπεριφορά και να λαμβάνει ορθές αποφάσεις σχετικά με το περιβάλλον (Βλάχου, 2006 · Γεωργόπουλος & Τσαλίκη, 1993). Πολύ περισσότερο, όταν οι αποφάσεις αυτές προωθούν την προοπτική ανάπτυξης οικολογικού τουρισμού, η οποία βασίζεται (α) στις δυνατότητες επισκεψιμότητας ενός τόπου, (β) στις γνώσεις του τοπικού πληθυσμού σχετικά με την αξιοποίηση του τοπικού περιβαλλοντικού και πολιτιστικού πλούτου, και (γ) στη σπουδαιότητα που δίνεται στη φροντίδα του περιβάλλοντος (Ramirez & Santana, 2019).
Στο πλαίσιο αυτό, η επιστημονική ομάδα φιλοδοξεί να αναδείξει τους θησαυρούς του τοπικού πολιτιστικού πλούτου και σε επίπεδο εκπαιδευτικό, δημιουργώντας προτεινόμενες παιδαγωγικές δραστηριότητες που θα έχουν τη δυνατότητα να συνεπικουρούν το έργο του εκπαιδευτικού στη καθημερινή διδακτική διαδικασία, αλλά και ευρύτερα, μέσα από πιθανές συνεργασίες με άλλους εκπαιδευτικούς φορείς, προσελκύοντας στον τόπο μας σχολεία από τις γύρω περιοχές. Το Βελανιδοδάσος, η πεδιάδα πέραν του Βαλτίου, τα αρχαία και βυζαντινά κάστρα και οι πύργοι, οι νεοκλασικές οικίες, τα θρησκευτικά μνημεία, η λαογραφική κληρονομιά και πλήθος άλλων στοιχείων συνθέτουν ένα πολυποίκιλο ψηφιδωτό με απεριόριστες εκπαιδευτικές δυνατότητες που περιμένουν να αναδειχθούν.

Βιβλιογραφία:

Kammen, C. (2003). On doing local History. Walnut Creek, Lanham, New York, Oxford: Altamira Press.
Ramirez, F. & Santana, J. (2019). Environmental Education & Ecotourism. Springer.
Αβδελά, Ε. (1998). Ιστορία και Σχολείο. Αθήνα: Νήσος.
Ασωνίτης, Σ. & Παππάς, Θ. (χ.χ.). Τοπική Ιστορία. Βιβλίο εκπαιδευτικού Γ΄ Γυμνασίου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
Βλάχου, Μ. (2008). Η αξιοποίηση του τοπικού περιβάλλοντος και η οργανική ένταξή του στο μάθημα της Ιστορίας. Κεφάλαιο στο: Κόκκινος, Γ. & Νάκου, Ε. (2006). Προσεγγίζοντας την Ιστορική Εκπαίδευση στις αρχές του 21ου αιώνα, σ. 395-448. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Γεωργόπουλος, Αλ. & Τσαλίκη, Ελ. (1993). Περιβαλλοντική Εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg.
Κάββουρα, Δ. (2011). Διδακτική της Ιστορίας. Επιστήμη, διδασκαλία, μάθηση. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Κασβίκης, Κ. (2008). Υλικός πολιτισμός και αρχαιολογικές αφηγήσεις στα σχολικά εγχειρίδια Ιστορίας για Δημοτικό Σχολείο. Κεφάλαιο στο: Ανδρέου, Α. (επιμ.). Η Διδακτική της Ιστορίας στην Ελλάδα και η έρευνα στα σχολικά εγχειρίδια, σ. 157-204. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Νικολόπουλος, Ν.Α. (1993). Το μάθημα της Ιστορίας. Γενική και διδακτική προσέγγιση. Αθήνα: Νικόδημος.
Χαρίτος, Χ.Γ. (2009). Όψεις της Τοπικής Ιστορίας. Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας.